Malatya Gezi Rehberi

PAYLAŞ:

Malatya, Türkiye’nin Doğu Anadolu Bölgesi’nde yer alır ve ülkenin en kalabalık yirmi yedinci şehridir. Türkiye’nin Doğu Anadolu Bölgesi’nde yer alır ve ülkenin en kalabalık yirmi yedinci şehridir. Aynı zamanda bölgenin en büyük şehridir. Doğu Anadolu Bölgesi’nin Yukarı Fırat Bölümü’nde konumlanır. “Kayısı diyarı” olarak bilinen şehirde yetişen kayısılar dünya çapında ünlüdür ve Malatya kuru kayısı üretiminin %80’ini karşılamaktadır. Büyükşehir yasasıyla 2014 yılında büyükşehir statüsüne sahip olmuştur.

Çok eski bir yerleşim merkezi olan Malatya, Hititler tarafından “Maldiya” adıyla kurulmuştur. Hitit İmparatorluğu’nun çöküşünden (M.Ö. 1190) sonra kente egemen olan Asurlular, ardından Urartular, Persler, tüm Anadolu ile birlikte Malatya’yı da ele geçiren Büyük İskender ve onun mirasçılarından Selefkiler, bu adı; “Milidya”, “Melid”, “Melidi”, “Meliddu” biçiminde değiştirmişlerdir. M.S. 1. yüzyılda kente egemen olan Romalılar ise buraya “Melita” adını vermişlerdir. Roma İmparatorluğu’nun bölünmesiyle (395) Sasanilerce ele geçirilen kent, daha sonra Bizanslılarca geri alınmış ve eyalet merkezi yapılmıştır.

Bizanslıların “Melitene” adıyla andıkları kent, Emevi halifesi Muaviye I döneminde (661 – 680) onun komutanları tarafından alınsa da, sonraki dönemlerde Emevilerle Bizanslılar arasında sürekli el değiştirmiştir. Arapların “Malatiye” adını verdikleri kent, Bizans egemenliğinde, 950’li yılların ortalarında altın çağını yaşamıştır.

Malazgirt zaferinden (1071) sonra Anadolu’ya yayılan Türkler 1100 yılında kenti kuşatmış ancak alamamışlardır. Bir sene sonra, 1101’de Danişmentliler beyliği kurucusu Danişment Gazi, kenti Bizanslılardan almıştır. Sonraki dönemlerde, yörede egemen olan beylikler arasında sürekli el değiştiren ve savaşlara sahne olan kent, 1515 yılında kesin olarak Osmanlı yönetimi altına girmiştir.

Malatya’da sert karasal iklim hüküm sürer. Denizden uzak ve yüksek bir ova üzerinde kurulu şehirde yazlar sıcak ve kurak, kışlar ise soğuk ve yağışlıdır. En yağışlı mevsim ilkbahardır. Sıcaklık yıl içinde -20 ile 40 derece arasında seyreder. En sıcak aylar Temmuz ve Ağustos, en soğuk aylar ise Ocak ve Şubattır. İklim koşulları göz önüne alındığında Malatya’ya gitmek için en uygun zaman ilkbahar ve sonbahar aylarıdır.

Malatya’ya karayolu, demiryolu ve havayolu ile ulaşım sağlanmaktadır. Türkiye’nin her ilinden karayolu veya demiryolu ile Malatya’ya ulaşabilirsiniz. Otobüs terminali kent merkezine 5 kilometre uzaklıktadır. Otobüs terminaline halk otobüsü, taksi ve minibüsle ulaşım mümkündür. Tren istasyonu ise kent merkezine 3 kilometre uzaklıkta konumlanır.

Malatya ayrıca, İstanbul ve Ankara’ya havayoluyla bağlıdır. Havayolu ulaşımında kent merkezine 34 kilometre uzaklıktaki Erhaç Sivil-Askeri Havalimanı kullanılmaktadır.

Gezilecek Yerler

“Kayısı diyarı” olarak bilinen Malatya, tarih öncesi çağlardan bu yana büyük medeniyetlere ev sahipliği yapmış, pek çok farklı kültürü aynı potada eritmiştir. Kültürel zenginliğinin yanı sıra Malatya; doğal güzellikleri, leziz yemekleri ve tatlıları, geçmişten günümüze köprü görevi gören tarihi yapıları ve eserleriyle Anadolu’nun mihenk taşıdır.

Arslantepe Höyüğü

Malatya, Arslantepe Höyüğü

Türkiye’nin en büyük höyüklerinden biri olan Arslantepe Höyüğü; Malatya’nın 7 kilometre kuzeydoğusundaki Orduzu beldesinde, Karakaya Baraj Gölü’nün batısında yer almaktadır. Arslantepe Höyüğü, MÖ 5.000’li yıllardan itibaren yerleşim alanı olmuş ve MS 2. yüzyılda Romalılar şehri Fırat Nehri’ne yakın bir bölge olan bugünkü Battalgazi ilçesine taşıyınca önemini yitirmiş ve terk edilmiştir. Arslantepe’deki ilk kazılar 1932 yılında Fransız Louis Delaporte başkanlığındaki bir ekip tarafından yapılmış ve bu çalışmanın sonucunda Geç Hitit Dönemi’ne ait olan Arslanlı Kapı ve avlusu bulunan bir saray ortaya çıkarılmıştır. 1961 yılından itibaren Roma La Sapienza Üniversitesi ekibinin yaptığı sürekli kazılar sonucunda ise höyüğün tüm bölümlerinden elde edilen veriler bir araya getirilerek yeni eserler ve buluntular ortaya çıkarılmış; Arslantepe’nin kültürel sürekliliği doğru olarak kurulabilmiştir.

Battalgazi Ulu Camii

Malatya, Battalgazi Ulu Camii

Ulu Camii, Malatya’nın Battalgazi (Eski Malatya) ilçesinde bulunur. Selçuklu hükümdarı İzzettin Keykavus tarafından 1219 yılında inşa ettirilmiş olan cami, belirli aralıklarla Selçuklu hükümdarlarınca restore ettirilmiştir. Genel yapısı itibariyle İran’daki Büyük Selçuklu camilerinin Anadolu’daki en önemli örneklerinden biridir. Zengin çini süslemeleri ve tuğla işçiliğiyle Ulu Camii, göz alıcı bir mimariye sahiptir.

Yeni Camii (Hacı Yusuf Camii)

Malatya, Hacı Yusuf Camii

Halk arasında “Hacı Yusuf Camii” olarak da bilinen Yeni Camii, Malatya şehir merkezinde, Hükümet Meydanı’nın kuzeyinde yer alır. Cami ilk olarak 1843 yılında Hocazade Hacı Yusuf tarafından yaptırılmıştır. 2 Mart 1893’teki büyük depremde yıkılan caminin yerine bugünkü cami inşa edilmiş ve ilk camiden günümüze yalnızca minaresi yıkılmadan gelebilmiştir. Dönemin padişahı II. Abdülhamit’in finansal desteğiyle tamamlanan Yeni Camii, 1912’de ibadete açılmıştır. Klasik Osmanlı mimarisinin en görkemli örneklerinden biri olan cami günümüzde şehrin önemli sembollerinden biri haline gelmiştir.

Kanlı Kümbet

Malatya, Kanlı Kümbet

Kanlı Kümbet; Battalgazi ilçesinin Meydanbaşı Mahallesi’ndeki eski mezarlığın içerisinde yer alan kümbettir. 12. – 13. yüzyıla ait bir Selçuklu dönemi yapısı olduğu tahmin edilmektedir. Kümbetin önemi ve ne amaçla kullanılmış olduğu halen kesin olarak bilinmemektedir. Fakat döneminde idamda kullanıldığı bu nedenle adıın Kanlı Kümbet olduğu rivayetler arasındadır. İki katlı küm betin alt katı mumyalık, üst katı ziyaret yeri olarak inşa edilmiştir. Asıl mezar kısmına, yapının kuzeyinde bulunan kapıdan girilir.

Taşhoron Kilisesi

Taşhoron Kilisesi; Malatya ili merkez ilçesi Çavuşoğlu mahallesinde yer alan, Ermeniler tarafından yapılmış bir kilisedir. 18. yüzyılın ikinci yarısında yapımı tamamlanmış olan kilise, 1.335 metrekare alanda kuruludur ve kesme taşlarla inşa edilmiştir. Doğu Anadolu bölgesindeki tek kubbeli kiliselerin en önemli örneklerinden biri olarak kabul edilir. Yapı, 2013 yılında Malatya Valiliği Koruma Uygulama ve Denetim Bürosu (KUDEB) tarafından restore edilmeye başlanmıştır.

Silahtar Mustafa Paşa Kervansarayı

Malatya, Silahtar Mustafa Paşa Kervansarayı

Battalgazi ilçesinin Alacakapı mahallesinde yer alan kervansaray, 1637 yılında yapılmıştır. IV. Murat’ın silahtarı Bosnalı Mustafa Paşa tarafından Halep Mimarbaşı Üstat Ebubekir tarafından, 76 metrekarelik bir alan üzerine inşa edilmiştir. Bir çizgi üzerinde sıralanmış dükkânların, külliye halinde yer aldığı bir yapıdır. Kayseri ve Sivas üzerinden Malatya’ya ve buradan da Diyarbakır üzerinden Güneydoğu Anadolu ile Irak’a giden ticaret yolları üzerinde konumlanan kervansaray, 17. ve 18. yüzyıllarda büyük bir öneme sahip olmuştur. Silahtar Mustafa Paşa Kervansarayı bugün; resim, ebru, çini, seramik, tezhip, minyatür, hüsnü hat, bağlama, keman, piyano ve ney eğitimi gibi sanatsal faaliyetler amacıyla kullanılmaktadır.

Eski Malatya Şehir Surları (Malatya Kalesi)

Battalgazi ilçe merkezinde konumlanan Eski Şehir Surlarının yapımı, Roma İmparatoru Titus (79-81) başlatılmış ve Traianus (98-117) tarafından genişletilerek devam ettirilmiştir. Justinianos (Jüstinyen) zamanında (527-565) ise surlar son halini almıştır. Roma Surları olarak da bilinen Eski Şehir Surlarının; Alacakapı, Sıptırızkapı, Müşakkapı ve Pazarkapı gibi şehir tarihinde önemli olaylara tanıklık etmiş toplam 11 kapısı bulunmaktadır. Evliya Çelebi seyahatnamesinde, surların uzunluğunun 5100 adım olduğunu belirtmiştir.

Günpınar Şelalesi

Günpınar Şelalesi, Darende ilçesine 8 kilometre uzaklıktaki Günpınar köyünde bulunur. Şelalenin suyu üç kademe halinde, yaklaşık 40 metre yükseklikten dökülür. Su kaynağı güzergahına doğru yaklaşık 1.5 kilometrelik doğal yürüyüş parkuru, doğal güzelliğin tadını çıkarmaya gelen ziyaretçilere keyifli bir yolculuk imkanı sunar. Günpınar Şelalesi, tepelerden düşen sularının görkemi ve saran yemyeşil ağaçlarıyla doğanın benzersiz güzelliğini en saf haliyle içinde barındırır.

Beşkonaklar Etnografya Müzesi

Malatya, Beşkonaklar Etnografya Müzesi

Son yıllarda ziyarete açılmış olan Beşkonaklar Etnografya Müzesi, Malatya şehir merkezinde, Beşkonaklar Caddesi üzerinde yer almaktadır. Müzede; yöre haklının geçmişte kullandığı günlük eşyalar, geleneksel kıyafetler ve yerel el işi sanat eserleri sergilenmektedir. Cep saatleri, yüzükler, tesbihler, ağırlık ölçü aletleri, kazanlar, tepsiler, çakmaklar ve aydınlatma araçları müzede sergilenen diğer parçalar arasında yer alır. Malatya kültürünü yakından öğrenmek ve yörenin kültürel hayatına tanık olmak istiyorsanız, Beşkonaklar Etnografya Müzesi’ni mutlaka ziyaret etmelisiniz.

Malatya oldukça zengin bir yemek kültürüne sahiptir. Kutlama, adak adama, tören gibi özel günlerde hazırlanan çok çeşitli yemekler hazırlanır. Hıdırellez’de “hızır kömbesi”, “sehen kesmesi” gibi yemekler yapılarak en az yedi komşuya dağıtılır. Düğünlerde yemek türleri üç ana çeşit üzerine yoğunlaşır. Bunlar; etli bulgur pilavı, tiritli yemek ve mevsime göre meyve, cacık veya salatadır.

Malatya’dan yöreye özgü satın alınabilecek özgün hediyelik ürünlerin arasında; sofra bezi, perde, yazma gibi baskı tekniğiyle süslenmiş el işi dokumalar, halılar, renkli kilimler, dövme, çekme, germe gibi yöntemlerle yapılan bakır mutfak eşyaları, ahşaptan yapılan ve “güm güm” adı verilen yayıklar, çıkrıklar, kaşıklar yer almaktadır. Ayrıca “kayısının memleketi” olarak bilinen Malatya’dan söz ederken kuru kayısının yanında, kayısının çeşitli türlerinden yapılmış dondurulmuş kayısı, kayısı konservesi, jöle, reçel, marmelat, yeşil kayısı turşusu ve kayısı pestilini de unutmamak gerekir. Malatya kent merkezindeki Kapalı Çarşı, Bakırcılar Çarşısı, Kuru Kayısı Pazarı, Atatürk Caddesi, İnönü Caddesi ve Milli Egemenlik Caddesi Malatya’nın merkezi ve tarihi alışveriş noktalarıdır. Ayrıca şehirde Malatya Park AVM adında büyük bir alışveriş kompleksi de yer almaktadır. Burada gıdadan elektroniğe kadar aradığınız pek çok ürünü bulabilirsiniz.

Yorumda Bulun