Diyarbakır Gezi Rehberi

PAYLAŞ:

Türkiye’nin Güneydoğu Anadolu illerinden olan Diyarbakır, 9 bin yıllık geçmişiyle tarihi bir şehirdir. Bugüne kadar farklı isimlerle anılan şehre dönemsel olarak Amid, Kara Amid, Diyâr-i Bekr ve Diyarbekir denmiştir. Diyarbekir, zaman içinde Diyarbakır olarak yenilenerek, bugünlere gelinmiştir.

Diyarbakır, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin orta kısmında, Elcezire’nin (Mezopotamya) kuzeyinde yer almaktadır. Doğuda Siirt ve Muş batıda Şanlıurfa, Adıyaman, Malatya kuzeyde Elazığ ve Bingöl güneyde ise Mardin illeri bulunmaktadır.

Diyarbakır’ın ilçeleri; Çınar, Bismil, Dicle, Çermik, Çüngüş, Eğil, Ergani, Hani, Kocaköy, Hazro, Lice, Kulp, Silvan’dır. Diyarbakır Müzesi, Çayönü, Üçtepe, Hilal Mağarası, Hassuni Mağarası, Diyarbakır Surları, Malabadi Köprüsü, Nebi Cami, Ulu Cami, Safa Cami, Mart Thoma, Kırklar Kilisesi, Meryem Ana, Mart Pityon Kilisesi, Deliller Hanı ve Yeni Han kentin gezilecek yerleri arasındadır.

Aynı şekilde Ziya Gökalp Müzesi de Diyarbakır’da bulunur. 1956 yılında müze haline getirilen evde Gökalp’e ait eşyalar, kitaplar ve mektuplar sergilenmektedir. Kuyumculuk, bakırcılık ve ipekçilik Diyarbakır’ın belli başlı el sanatları arasındadır. Köylerde ise halı, kilim ve el dokumacılığı yapılmaktadır.

Diyarbakır mutfağı, binlerce yıl topraklarında birlikte yaşayan çok çeşitli halk kültürlerinin esintilerini taşır. Ağır yemeklerden oluşan Diyarbakır mutfağında içli köfte, kaburga dolması, sac tava, ciğer kebabı, meftune, lebeni, Nuriye tatlısı ve burma kadayıf en meşhur tatlarındandır.

Diyarbakır, aynı zamanda karpuzun da anavatanı gibidir, en büyük karpuzlar Diyarbakır’da yetişir. Sert bir kara ikliminin egemen olduğu Diyarbakır’da yaz sıcaklıkları 40-50 dereceleri bulur. Buna karşılık kışlar Doğu Anadolu kadar çok soğuk geçmez.

Gezilecek Yerler

Diyarbakır Surları

Çin Seddi’nden sonra en uzun sur olması ile ünlenen Diyarbakır Surları 5.5 km uzunluğunda ve 7-8m yüksekliğindedir.16 kalesi ve 5 çıkış kapısı olan siyah bazalt surlar, kentin en ilgi çekici yeridir. Ortaçağ askeri mimarisinin muhteşem örneğini oluşturan bu surlar yazıtlar ve kabartmalarla dekore edilmiştir.

Diyarbakır, Diyarbakır Surları

M.Ö. 349 yılında Bizans İmparatoru Costantinus tarafından yenilenen surların yapılış tarihi tam olarak bilinmemektedir.

Çayönü buluntuları

Diyarbakır’ın 65km kuzeybatısında Elazığ karayolu üzerinde Ergani ilçesinde bulunan Çayönü antik kenti cilalı taş devrine yani günümüzden yaklaşık 9000 yıl öncesine dayanmaktadır. Bu yerleşim yerinin ilk yerleşik hayata geçilen yerlerden biri olduğu saptanmıştır. Çayönü İlkel yerleşmesinde çıkartılan öğütme taşları, çakmak taşı, kemikten ve bakırdan yapılan çeşitli aletler Diyarbakır Arkeolojik Müzesi’nde sergilenmektedir.

Diyarbakır, Çayönü Buluntuları

Malabadi Köprüsü

Silvan ilçesi yakınlarında Batman çayı üzerindedir. Dünyadaki taş köprüler içinde kemeri en geniş olanıdır.

Tarihi ve mimari özellikleri ile muhteşem olan Ulu Cami, Nebi Cami ve Safa Cami Diyarbakır’ın en ünlü camilerdir. Selçuklu Sultanı Melik Şah tarafından yaptırılan Ulu Cami, orijinal dizaynı ve hem Bizans hem de daha eski mimari malzemeleri kullanması ile ilginç olup Türkiye’nin en eski camilerindendir.

Diyarbakır, Malabadi Köprüsü

Diyarbakır’ın 77 km doğusunda, Silvan’da 1185 yılında yapılmış, zarif görünümlü Ulu Cami, kemer kapıları ifade eden ince taş kabartmaları ile görülmeye değerdir.

Diyarbakır’ın önemli kiliseleri arasında Mart Thoma, Meryem Ana, Kırklar Kilisesi ve Mart Pityon Kilisesi sayılabilir. Meryem Ana Kilisesi, şehirde kalan az sayıdaki Süryani cemaati tarafından halen kullanılmaktadır.

Ulu Cami (Merkez)

İslam dünyasında beşinci Harem-i Şerif olarak bilinmektedir. Diyarbakır İslam ordularınca fethedildikten sonra, ildeki en büyük Hıristiyan tapınağı Mar-Tama kilisesi, M.S. 639 yılında camiye çevrilmiştir. 1091′de Büyük Selçuklu Sultanı Melikşah zamanında tamir ettirilmiştir. 1115 tarihinde meydana gelen deprem ve yangında büyük hasar gören cami, 1240 yılında halkın yardımıyla onarılmıştır. Avlusundaki şadırvanları, çeşitli devirlere ait kitabeleri yönünden büyük değer taşıyan bu ilk İslam yapısı, kara taşlarla inşa edilmiştir.

Diyarbakır, Ulu Cami

Anadolu’nun en eski camisi olan Ulu Cami, çevresindeki iki medrese ve diğer yapılarla anıtsal yapılar topluluğu olarak günümüzde de dikkat çekmektedir. Plan olarak 705-715 yıllarında inşa edilen Şam’daki Ümmiye ve Emevi camilerine benzemektedir.

Behram Paşa Cami (Merkez)

13. Osmanlı Valisi Behram Paşa tarafından yaptırılan cami, Osmanlı mimarisinin en güzel örneklerindendir. Caminin çok süslü minberi bir sanat harikasıdır.

Şeyh Matar Cami (Merkez)

Dört ayaklı minare ve cami, Akkoyunlu eseri olup 1500 yılında Sultan Kasım tarafından yaptırılmıştır. Minare yekpare taş sütun üzerinde dört köşeli olarak inşa edilmiştir. Sütunların üzerinde fırınlanmış ağaç kullanılması da minarenin özelliklerinden biridir. Bir inanışa göre yedi defa sütunların arasından geçenin dileği kabul edilirmiş.

Safa Cami (Merkez)

1532 yılında yapılan cami, Akkoyunlu eseridir. Eskiden bir kılıf içinde muhafaza edildiği söylenen minaresi oldukça zariftir.

Meryem Ana Kilisesi (Merkez)

VI. yy.dan kalma olup, zamanla birçok onarım görmüştür. Bizans devrinden kalma mihrabı, Roma biçimi kapısı ilgi çekicidir. Kilisede bazı azizlerin türbesi bulunmaktadır. Süryani Kadim Yakubi mezhebine ait olan kilisede bazı azizlerin tasvirleri bulunmaktadır.

Diyarbakır, Meryem Ana Kilisesi

Diyarbakır, Tarihi İpek Yolu’nun merkezlerinden olması sebebi ile önemli hanlara sahiptir. Deliller Hanı, Hasan Paşa, Çiftehan ve Yeni Han’da geçmişte olduğu gibi günümüzde de halı, kilim ve gümüş işleme satan dükkanlar bulunmaktadır.

Alışveriş

El sanatları, hasır bilezik, kiniş gerdanlık, gümüş işlemeli nalın ve çekmeceler kuyumcuların beğenilen ürünleridir. Köylerden el dokuması halı ve kilim üretimi yapılmaktadır.

Diyarbakır Mutfağı

Devasa boyutlardaki karpuzu ile tanınan Diyarbakır, yemek kültürü açısından da oldukça zengindir. Akşamın geç saatlerinde, tezgahlarda satılan cartlak kebabı olarak bilinen ciğer kebabı geleneksel yemekleri arasındadır.

Diyarbakır Mutfağı, Cartlak Kebabı

Diyarbakır’ın en ağır yemeklerinden olan kibebumbar, işkembe ve bağırsakların et, pirinç, nane, biber ve tuz karışımı ile pişirilir. Bunların yanında içli köfte, çiğ köfte, bulgur pilavı, kaburga, keşkek, Kibukudur, lebeni, tatlılardan ise burma kadayıf ve Nuriye tatlısı ünlüdür. Üzümden yapılan pestil ve sucuk, otlu peynir, örgü peynir, sumak çokça yenen diğer yiyeceklerdir.

Yapmadan Ayrılma

Diyarbakır Surlarını gezmeden,Malabadi Köprüsünü görmeden,Eski Diyarbakır Evlerini görmeden,Cahit Sıtkı Tarancı ve Arkeoloji Müzelerini görmeden, Selim Amca’da kaburga yemeden, meyankökü içmeden,Diyarbakır hasırı almadan Dönmeyin.

Sosyal Aktiviteler

Diyarbakır ili son dönemlerde önemli atılımlara ev sahipliği yapmıştır. Bunların başında ise bölgenin önemli işadamlarından biri olan Cebeli Dinç’in temellerini attığı Dicle At Çiftliği gelmektedir. Bölgede bir ilk olması bakımından dikkatleri çekmektedir. Tesisin 2009’un ortalarında hizmete girmesi bekleniyor.

Yorumda Bulun